Czy twórczy i kreatywny jest każdy z nas?
I ruszyłyśmy z kopyta!
Kolejne szkolenie z cyklu „Akademii Arteterapii SensArte” za nami.
Malarstwo w arteterapii
Kniaiedy ostatnio malowałaś?
A może sądzisz, że nie umiesz malować?
Co powiesz jeżeli stwierdzę, że ta subiektywna ocena własnych umiejętności w tym zakresie to jedynie twoja myśl? Wytwór twojego umysłu. Nie jest on ani dobry, ani zły. Czy ta myśl jest dla ciebie korzystna? Co zrobisz, gdy zaproponuję ci, abyś puściła tę myśl wolno?
Wybierz farbę, która przyciąga twój wzrok i wykorzystując dłoń lub pędzel wykonaj nią ruch po płótnie. Zauważaj swoje myśli i pozwalaj im odpłynąć, zaufaj sobie i doświadczaj siebie, swoich emocji. Właśnie teraz zaczynasz podążać za sobą.
Malowanie jest procesem twórczym. W arteterapeutycznym malowaniu twórca może dać sobie wolność. Czerpie ze swojej wewnętrznej fantazji, albo z wytworów analitycznych procesów myślowych, organizując je w ostateczny wyraz na płótnie. Podczas obcowania z kolorem, fakturą, konsystencją farby pobudzana jest min. pamięć sensoryczna oparta na zmysłowych doświadczeniach. Autor pracy otrzymuje wówczas dostęp do pamięci długotrwałej, w tym do treści zawartych w podświadomości. W całym procesie twórczym kluczowe jest doświadczanie siebie. Podążanie za doznaniami ujawniającymi się podczas eksploracji swojego wewnętrznego „Ja”.
Arteterapeuta pomaga twórcy ustalić cel, z którym będzie pracować w trakcie sesji. Towarzyszy w procesie, zapewnia bezpieczne warunki do pracy. Celem sesji malarskiej może być uzyskanie dostępu do własnych potrzeb, uzewnętrznienie trudnych do sprecyzowania osobistych marzeń i celów, bądź dotarcie do założeń kluczowych utrudniających samorealizację. Podczas malowania twórca doświadcza stanów emocjonalnych, które mogą mieć różne natężenie. Obecność arteterapeuty bywa kluczowa w tym momencie. Emocje doświadczane mogą prowadzić do uczucia euforii jak i przejmującego smutku. Wszystkie mają prawo zaistnieć i wybrzmieć. Bez oceniania. Twórca podczas procesu malowania poddaje się autorefleksji, doświadcza rozładowania uczuć (katharsis), zwiększenia poczucia akceptacji i wzrostu zaufania do siebie.
Co zrobisz, gdy zaproponuję ci, abyś sięgnęła po farby i płótno?
Podążysz tą drogą wraz z nami?
Zapraszamy do doświadczenia siebie i sztuki podczas artystyczno – rozwojowego wyjazdu dla Kobiet w sierpniu 2018!
Zachęcamy również do odwiedzenia strony https://sensarte.pl/sklep i zapisania się na wybrany kurs on-line, stacjonarny, lub do nabycia poradników o arteterapii. Szkolenia i publikacje mają za zadanie przygotować Cię do pracy z dziećmi i dorosłymi oraz porusząją zagadanie związane z poszczególnymi obszarami arteterapii.
© Małgorzata Pająk, SensArte
Arteterapia w leczeniu depresji dzieci i młodzieży
Dlaczego temat depresji u dzieci i młodzieży jest tak ważny w dzisiejszych czasach?
Badania wykazują, że u 23,4% osób w Polsce, wystąpiło lub wystąpi choć jedno zaburzenie psychiczne w ciągu życia. (EZOP 2012) Czy to dużo? Depresja (wg. WHO) jest czwartym najpoważniejszym problemem zdrowotnym na świecie. Prognozy mówią, że w 2020 roku ma być już drugim. Weszliśmy w stulecie, którego społeczeństwo coraz mocniejszy nacisk stawia na konsumpcjonizm i rozwój cywilizacyjny. Coraz szybciej, lepiej, dalej, bardziej perfekcyjnie.
Nie tylko dorośli zmagają się z realnymi zagrożeniami, jakie stawia nam dzisiaj współczesny świat. Ofiarami tego, co dzieje się w świecie dorosłych, są również dzieci. Dziecko jak gąbka chłonie nastroje i emocje, które go otaczają. Empatycznie odczuwa stany psychiczne rodziców, a jego nieukształtowana jeszcze asertywna postawa powoduje, że obarcza się odpowiedzialnością za kłótnie, spory, brak czasu, rozstania. Badania dowodzą, że już zachowanie niemowląt jest lustrem relacji rodzinnych i atmosfery panującej między rodzicami. Wszystko, czego dziecko doświadcza, od pierwszych dni życia wpływa na kształtowanie się jego osobowości. Negatywne doświadczenia i brak poczucia bezpieczeństwa mogą doprowadzić do wzmacniania niskiego poczucia własnej wartości, większej podatności na stres i skłonności do zaburzeń psychicznych, między innymi zaburzeń afektywnych (nastroju), w tym depresji.
Czym jest depresja?
To nie chwilowy stan smutku. To sklasyfikowana choroba (DSM, ICD – 10), którą diagnozuje lekarz. Charakteryzuje się długotrwałym odczuwaniem obniżonego nastroju (stałym lub nawracającym), ciągłym zmęczeniem, brakiem wiary w siebie, obniżeniem koncentracji, odczuwaniem lęku, a także nawracającymi negatywnymi myślami o sobie, świecie i przyszłości. Przy depresji występują także objawy somatyczne (odczuwane w ciele), takie jak brak apetytu, nudności, ból głowy czy zaburzenia snu. (Więcej o depresji możesz przeczytać >>tutaj<< )
Choroba ta może przybierać formę od epizodów depresyjnych występujących sporadycznie, po depresję ciężką wymagającą leczenia w warunkach klinicznych. Według statystyk depresja dotyka najczęściej osoby między 35-55 rokiem życia, ale chorują na nią również starsi, młodzież i dzieci, a dwa razy częściej – kobiety.
Arteterapia w leczeniu depresji
W przypadku dzieci, kluczem do wyleczenia jest między innymi świadomość rodziców (również w zakresie funkcjonowania całej struktury rodziny i wpływu zachowania poszczególnych jej członków na pozostałych) oraz wsparcie i akceptacja, jakie chorujący otrzymuje od bliskich. Nie zawsze potrzebne są leki. Psychoterapia ma odbudować poczucie własnej wartości i wzmocnić wiarę w siebie. Arteterapia jest jedną z form psychoterapii, która w przypadku leczenia dzieci i młodzieży, może odnieść znaczące efekty. W arteterapii ważna jest relacja i zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Dziecko nie musi od razu mówić o swoim problemie – w bezpiecznej atmosferze może go namalować. Gdy trudno jest opowiedzieć słowami o własnych emocjach, kredka może być zamiennikiem słowa, ułatwić komunikację. Czysta kartka oraz materiały plastyczne dają możliwość wypowiedzenia się w komfortowy i znany dziecku sposób. Łatwiej jest mówić o czymś, co widzi się na obrazku – co ma jakiś kształt, strukturę i barwę. Narysować można emocje, ból, cierpienie, smutek, ale i radość, relacje z bliskimi, marzenia. Możliwość przelania swoich emocji na kartkę daje możliwość przeżycia tzw. katharsis – oczyszczenia. „To, co czuję już nie jest we mnie – tylko na kartce. Mogę to zrozumieć, poznać z innej strony, zmodyfikować, przeobrazić” Nie każde dziecko będzie chciało malować. Dla jednych sposobem na wyrażenie siebie będzie muzyka, dla innych taniec. Dla jeszcze innych – rozmowa w kręgu grupy wsparcia.
Na szczęście w Polsce coraz więcej uwagi poświęca się profilaktyce. Świadomość społeczna na temat zdrowia psychicznego rośnie, a psychoterapia i pomoc psychologiczna przestają być już tematem tabu. Warto mówić o potrzebie wsparcia osób będących w kryzysie psychicznym i pokazywać, gdzie można uzyskać pomoc. Od początku budować wartości młodych ludzi na fundamentach poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i wiary we własne możliwości.
Poniżej przypominam znany już naszym odbiorcom film znaleziony w sieci – rysunkowa relacja dziewczynki, która wyszła z depresji, między innymi dzięki arteterapii.
Jeżeli artykuł wzbudził Twoje emocje, lub chcesz podzielić się własnymi przemyśleniami i doświadczeniem, zamieść komentarz poniżej i udostępnij go.
Jeśli zainteresowała Cię tematyka arteterapii, odwiedź stronę https://sensarte.pl/sklep/ i zobacz listę kursów dostępnych w ofercie Centrum SensArte. To zbiór szkoleń stacjonarnych i online, e-booków a także dorysowanek, które poprzez sztukę mają za zadanie rozwijać osobowość oraz pogłębiać samoświadomość.
Wszystkie prace rysunkowe zamieszczone w niniejszym artykule, są pracami wykonanymi przez uczniów, podczas zajęć profilaktyki depresji w LO im. S. Żeromskiego w Warszawie. Zajęcia prowadziliśmy w ramach Programu Edukacyjno – Konsultacyjnego „Rozpoznawanie i zapobieganie depresji u młodzieży szkolnej” sfinansowanego przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, realizowanego przez Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o.o. Podczas szkoleń uczniowie brali udział także w kreatywnych warsztatach arteterapii, pozwalających na głębsze zrozumienie zagadnienia depresji. Program realizowany był w latach 2014-1018.
© Anna Sikorska
Ćwiczenia rysunkowe w terapii i rozwoju osobistym
W poprzednim artykule Anna Maciejewicz pisała na temat kolorowanek. Wiemy już, że kolorowanki to nie arteterapia. Ale czy istnieje coś, co jednocześnie będzie dawało efekt kolorowanek, a zarazem sprzyjało rozwojowi osobistemu?
Tak.
Ćwiczenia rysunkowe w coachingu, arteterapii czy psychoterapii służą temu, aby znaleźć odpowiedź na nurtujące pytania, zatrzymać się i przyjrzeć się swoim emocjom tu i teraz: uświadomić sobie – co czuję? Czego potrzebuję?
Mając konkretne ćwiczenie, można ułatwić sobie drogę do znalezienia odpowiedzi. Sama kolorowanka relaksuje i wycisza, ale w ograniczonym stopniu rozwija kreatywność. Nie jest terapią, ponieważ nie daje przestrzeni na własne przemyślenia dotyczące aktualnej sytuacji życiowej, nie pozwala również na własną inwencję twórczą, która to może doprowadzić do konstruktywnych refleksji i pomóc w otwarciu się na nowe spostrzeżenia. Kolorowanki mają jednak ważną zaletę – pomagają w przełamaniu kryzysu plastycznego, który przechodzi każdy z nas wieku szkolnym. Efektem kryzysu jest wycofanie się z działań artystycznych i pojawienie się przekonania typu „nie umiem rysować”. Takie myślenie może zamykać na możliwości, jakie oferuje sztuka. Kolorowanki są bezpieczne – nawet żyjąc z przekonaniem o braku zdolności rysunkowych, możemy wypełnić kolorem zaznaczone obszary. Kolorowanie więc pomaga w przełamaniu bariery rysowania. Zachęca do aktywności plastycznej. Jeśli kolorowanka jest na tyle swobodna, że daje też przestrzeń własnej kreatywności, może być znakomitym początkiem w pracy arteterapeutycznej.
KOLOROWANKI TERAPEUTYCZNE – pół kolorowanka, pół terapeutyczne ćwiczenie rysunkowe.
Warto rozpocząć od kolorowanki swoją przygodę z rysowaniem. Najlepiej od takiej kolorowanki, która daje przestrzeń na własną inwencję twórczą, a nie z góry narzuca nam określone ramy. Takiej, która pozwala włożyć w rysunek coś od siebie.
Poniżej możesz pobrać autorską kolorowankę terapeutyczną. Może Ci się wydać nietypowa. Możesz pokolorować ją, jak chcesz: dodając postaci ubranie, fryzurę, rysując morze spokojne albo wzburzone, pogodę słoneczną lub pochmurną, itd.
Kliknij, aby pobrać kolorowankę:
kolorowanka_terapeutyczna_SENSARTE
Kursy online, pozostałe dorysowanki oraz publikacje na temat arteterapii dostępne są na stronie ArteSklepu (https://sensarte.pl/sklep/) – mogą okazać się one istotne w kontekście pracy z dziećmi i młodzieżą.
Po dokończeniu rysunku, zadaj sobie pytania:
- Dlaczego zaczęłam/zacząłem malować od tego fragmentu, a nie innego?
- Dlaczego wybrałam/wybrałem akurat takie kolory?
- Co te kolory dla mnie znaczą, co mi dają, co symbolizują?
- Czy moje morze jest spokojne czy wzburzone?
- Czy pada deszcz, czy świeci słońce i jaka jest pogoda?
- Jak wygląda moja postać, czy i w co jest ubrana, czy ma jakieś rekwizyty?
- Co widzę na horyzoncie?
- Co mogą dla mnie oznaczać wszystkie narysowane elementy?
Jeśli szczerze zastanowisz się nad odpowiedziami na powyższe pytania, możesz wynieść ze swojej pracy wiele cennych informacji na temat swojej aktualnej sytuacji życiowej i swoich emocji. Odpowiedzi możesz spisać na kartce. Również może zdarzyć się, że nie znajdziesz odpowiedzi na powyższe pytania. Jeżeli będziesz chciała/chciał skonsultować efekty swojej pracy i swoje przemyślenia z arteterapeutą, wyślij wiadomość z pytaniem na kontakt@sensarte.pl
Na pewno odpowiem.
Już niedługo pojawi się autorska e-książeczka do pobrania ze specjalnymi rysunkami terapeutycznymi – kolorowankami.
A tymczasem,
miłego kolorowania!
© Anna Sikorska
Czy kolorowanki dla dorosłych to arteterapia?
W ostatnim czasie kolorowanki dla dorosłych zdobywają ogromną popularność. Na półkach sklepowych, w kioskach, księgarniach aż mnoży się w oczach od zachęcających tytułów, które upewniają nas, że kolorowanki są antystresowe, arteterapeutyczne i kreatywne. Jak to wygląda z perspektywy arteterapeuty?
Kolorowanki to nie arteterapia, chociaż mogą mieć działanie terapeutyczne.
Na czym polega różnica?
Przede wszystkim na tym, że w arteterapii ważna jest możliwość kreatywnego tworzenia własnych, nie narzuconych odgórnie treści, które będą odzwierciedleniem naszych myśli, emocji i doświadczeń. Dzięki tym pracom, możemy przyjrzeć się z perspektywy nam samym – dokonać autorefleksji. Istotny jest także kontakt z drugą osobą, stworzenie więzi terapeutycznej. Jeżeli arteterapia jest prowadzona w formie grupowej, inne osoby z grupy odzwierciedlają nasz świat zewnętrzny – są jego lustrem. Uczestnik może zwerbalizować swoje emocje i myśli ukryte w pracy artystycznej, a dodatkowo ma możliwość dowiedzenia się jak jego świat i sposób ekspresji odczuwają inni ludzie.
Arteterapia bazuje na kreatywnej ekspresji. Arteterapeuta podczas warsztatów, czerpiąc ze swojej wiedzy i doświadczenia, dobiera odpowiednie medium plastyczne. Klient, pracując na metaforze, tworzy pracę, która ma na celu pomóc mu w pogłębieniu samoświadomości lub odpowiedzi na nurtujące go pytania. Wolność wyboru i sposobu przedstawienia swoich odczuć wzbudza kreatywność, która w przypadku gotowych wzorów, proponowanych przez autorów kolorowanek, przeważnie zawęża się jedynie do wyboru kolorów i ich odcieni.
Kolorowanki mogą pomóc! W czym? W przezwyciężeniu kryzysu plastycznego. Pracując na przygotowanych, graficznych konturach i kształtach, mamy pewność, że efekt naszej pracy będzie estetyczny. Może to być pierwszy krok w stronę powrotu do sztuki i odblokowaniu własnego twórczego potencjału! Rytmiczne zakolorowanie kolejnych pól pomaga wyciszyć nasze myśli. Możemy również trenować koncentrację, gdy nasza uwaga przez moment jest skupiona na konkretnej, powtarzalnej czynności. Jest to chwila podczas której mamy szansę skupić się na sobie i oddzielić od codziennych problemów.
Działanie twórcze pomagają w zrozumieniu siebie. W arteterapii najważniejsze jest nasze osobiste odniesienie się do wykonanej przez nas pracy. Dlatego zachęcamy do ćwiczeń autoarteterapeutycznych, czyli takich, w których możemy zwizualizować za pomocą np. rysunku nasze myśli i uczucia i dzięki temu, przyjrzeć się im z innej perspektywy, niż na co dzień.
© Anna Maciejewicz
