Arteterapia
Leczenie poprzez sztukę
W ramach arteterapii, terapeuci posługują się różnymi formami i metodami pomocy terapeutycznej z wykorzystaniem sztuki. Terapia poprzez sztukę ma zastosowanie we wszystkich działaniach o charakterze terapeutycznym, wychowawczym, profilaktycznym oraz edukacyjnym. Przeczytaj artykuł i dowiedz się jakie techniki zawiera arteterapia i jakie cele spełnia.
Czym jest Arteterapia?
Poprzez sztukę, a więc malowanie, taniec i ruch, doświadczanie dźwięków i muzyki – pracuje się nad tematami aktualnymi i ważnymi dla pacjenta/ klienta, rozwija osobowość, pogłębia samoświadomość. Jest to również metoda terapeutyczna, która sprzyja wsparciu osób leczących się psychiatrycznie, onkologicznie, kardiologicznie i innych. Arteterapia pomaga odnaleźć motywację do życia i pracować na własnym potencjale i mocnych stronach. Może przebiegać indywidualnie lub grupowo w formie warsztatów, grup rozwojowych, terapeutycznych.
Najważniejsze, że aby korzystać z dobrodziejstw arteterapii, nie trzeba mieć umiejętności artystycznych.
Arteterapię dzielimy na arteterapię w edukacji (skierowaną przede wszystkim do dzieci i rozwojowo do dorosłych) oraz w medycynie (skupioną na pomocy osobom chorującym psychicznie i fizycznie).
Badania wykazały, że działania artystyczne dają większe pole do przepracowania własnych problemów w bezpiecznej atmosferze, rozwijając tym samym potencjał i kreatywność, ucząc rozpoznawania, nazywania i wyrażania własnych emocji oraz komunikowania się
z otoczeniem w sposób asertywny, w szacunku do siebie i innych.
W arteterapii korzysta się z różnych oddziaływań twórczych do osiągnięcia zamierzonego efektu terapeutycznego. Jest to:
- Plastyka, malarstwo, rzeźba, sztuki przestrzenne (arteterapia)
- Muzyka i dźwięk (muzykoterapia i terapia dźwiękiem)
- Ruch i taniec (terapia tańcem i ruchem)
- Ruch, teatr i słowo (drama i psychodrama)
- Słowo (biblioterapia)
- I wiele innych
Funkcje arteterapii:
Arteterapia jest niezwykle efektywną metodą oddziaływania terapeutycznego, która niesie ze sobą szereg pozytywnych skutków, zarówno w sferze psychicznej jak i fizycznej. Wszystko to dlatego, że działania w obrębie arteterapii oraz same jej funkcje mają za zadanie wpływać na wiele aspektów zdrowia osoby poddawanej terapii. Spośród wielu funkcji arteterapii możemy wyróżnić między innymi:
- funkcję edukacyjną – kontakt ze sztuką nie tylko uczy i dostarcza pewien zasób wiedzy ale i poszerza kompetencje jednostki oraz rozwija empatię, akceptację i zrozumienie,
- funkcję regulacyjną – arteterapia pomaga w regulowaniu swoich emocji oraz uczy radzenia sobie z nimi,
- funkcję kompensacyjną – terapia sztuką pozytywnie wpływa na akceptację swojego ja oraz pomaga zrozumieć i zaspokoić niezrealizowane pragnienia i potrzeby,
- funkcję poznawczą – celem, której jest nauka nazywania oraz sygnalizowania swoich myśli i drzemiących w nas emocji,
- funkcję oczyszczającą – kontakt ze sztuką jest w stanie wzbudzić
w jednostce poczucie oczyszczenia (katharsis) oraz pomaga odreagować napięcia,
- funkcję informacyjną i ekspresyjną – terapia przez sztukę pozwala odkryć prawdę o sobie oraz daje szansę wyrażenia siebie,
- funkcję komunikacyjną – dzięki pośrednictwu sztuki ułatwia ona komunikację z otoczeniem oraz rozwija umiejętności interpersonalne jednostki,
- funkcję integracyjną – zajęcia arteterapii prowadzone są zazwyczaj w grupach co stwarza płaszczyznę do integracji z innymi,
- funkcję relaksacyjną – terapia przez sztukę jako jedyna umożliwia stworzenie warunków do odpoczynku i relaksu.
Cele arteterapii:
Arteterapia tak jak każde oddziaływanie terapeutyczne stosowana jest po to, by osiągnąć zamierzony efekt na płaszczyźnie psychicznej lub fizycznej.
Główne cele terapii przez sztukę można wymienić w 4 punktach:
- Dzięki procesowi twórczemu arteterapia może wpłynąć na wyrażenie, zrozumienie i nazwanie przez jednostkę emocji, które odczuwa.
- Terapia przez sztukę, a w szczególności metaforyzm sztuki, ma również za zadanie pomóc spojrzeć na swoje emocje, myśli, zachowania i sytuacje z innej perspektywy, ułatwiając wgląd i poszerzając samoświadomość.
- Analiza powstałych w procesie twórczym prac ma również na celu wspieranie w regulacji emocji, odnajdywanie własnego potencjału oraz naukę znajdowania najlepszych rozwiązań.
- Samo tworzenie wpływa na poczucie sprawczości, relaksację i odreagowanie napięć.
Zastosowanie arteterapii:
Dzięki niezwykle szerokiemu zakresowi oddziaływania arteterapia może być prowadzona zarówno w formie grupowej jak i indywidualnej. Terapia indywidualna jest najkorzystniejsza dla osób, które chcą przepracować konkretny problem, taki jak konflikt, relacje, poczucie własnej wartości czy też stres czy uczucie lęku.
Terapia grupowa opiera się natomiast o propozycję terapeuty, który dzięki zastosowaniu różnych technik stara się w sposób ogólny wpłynąć na odczuwanie przez wszystkich uczestników zajęć danego zagadnienia. Pozwala to wywołać w każdym z uczestników pewną refleksję na temat ich własnych problemów i odczuć.
Arteterapia – czyli walcz ze stresem za pomocą sztuki
Chcesz wiedzieć, jak wesprzeć samego siebie w kołowrotku obciążeń, spowodowanych stresem, rozmyślaniem i zamartwianiem się? Obejrzyj film „Przez Sztukę do Rozwoju #6 – 3 kroki do odprężenia” i zobacz, jaką dokładnie rolę w tym wszystkim pełni sztuka i czy jesteś w stanie zrealizować coś z moich propozycji, ku lepszej jakości życia i zdrowiu.
Według Amerykańskiego Konsorcjum Arteterapii:
Arteterapia „jest zawodem związanym ze zdrowiem psychicznym. Stosuje proces twórczy w powstaniu wytworu artystycznego. Celem tych działań jest poprawa i wzmocnienie fizyczne, mentalne, emocjonalne samopoczucia klienta w każdym wieku. Badania w tym obszarze potwierdzają, że kreatywny proces twórczy angażuje auto-ekspresję, pozwalającą ludziom rozwiązywać konflikty
i problemy, rozwijać interpersonalne umiejętności, problemy z zachowaniem, zmniejszać stres, polepszać poczucie własnej wartości i samoświadomości, osiągnąć wgląd.” (AATA 2012)
Gdzie można studiować w Polsce (wybrane uczelnie):
- Arteterapia na Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie
- Psychoterapia tańcem i ruchem w Ośrodku IBA w Warszawie
- Arteterapia w Polskim Instytucie Ericksonowskim w Łodzi
- Arteterapia na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
- Muzykoterapia na Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego
w Katowicach
Jak zostać arteterapeutą?
Arteterapeuta to zawód równoważny psychoterapeuty.
Z uwagi na to, że arteterapeuta pracuje z drugim człowiekiem i jego emocjami, często dotyka ważnych dla pacjenta głębokich treści a nawet traum, potrzebne jest gruntowne wykształcenie, zarówno do pracy grupowej jak i indywidualnej, do pracy z dziećmi jak i z dorosłymi. Obecnie w Polsce mamy kilka renomowanych uczelni zajmujących się kształceniem arteterapeutów, muzykoterapeutów, terapeutów tańcem i ruchem oraz dramaterapeutów. Studia mogą być stacjonarne, zaoczne lub podyplomowe. Zawsze wraz ze studiami trzeba odbyć staż w danej placówce oświatowej lub medycznej. Po odbyciu studiów, stażu, zrealizowaniu własnych godzin praktyki, można ubiegać się o ogólnopolski lub międzynarodowy certyfikat arteterapeuty w konkretnym Towarzystwie lub Stowarzyszeniu. Pamiętajmy, że arteterapeuta tak jak i psychoterapeuta musi również dbać o własny komfort i z drowie. Dlatego potrzebna jest praca pod superwizją i przebycie własnego doświadczenia terapeutycznego.
Czy arteterapia jest dla Ciebie?
Chcesz nauczyć się technik arteterapii?
Książki o terapii sztuką – teoria i praktyka