Dlaczego temat depresji u dzieci i młodzieży jest tak ważny w dzisiejszych czasach?

Badania wykazują, że u 23,4% osób w Polsce, wystąpiło lub wystąpi choć jedno zaburzenie psychiczne w ciągu życia. (EZOP 2012) Czy to dużo? Depresja (wg. WHO) jest czwartym najpoważniejszym problemem zdrowotnym na świecie. Prognozy mówią, że w 2020 roku ma być już drugim. Weszliśmy w stulecie, którego społeczeństwo coraz mocniejszy nacisk stawia na konsumpcjonizm i rozwój cywilizacyjny. Coraz szybciej, lepiej, dalej, bardziej perfekcyjnie.

Nie tylko dorośli zmagają się z realnymi zagrożeniami, jakie stawia nam dzisiaj współczesny świat. Ofiarami tego, co dzieje się w świecie dorosłych, są również dzieci. Dziecko jak gąbka chłonie nastroje i emocje, które go otaczają. Empatycznie odczuwa stany psychiczne rodziców, a jego nieukształtowana jeszcze asertywna postawa powoduje, że obarcza się odpowiedzialnością za kłótnie, spory, brak czasu, rozstania. Badania dowodzą, że już zachowanie niemowląt jest lustrem relacji rodzinnych i atmosfery panującej między rodzicami. Wszystko, czego dziecko doświadcza, od pierwszych dni życia wpływa na kształtowanie się jego osobowości. Negatywne doświadczenia i brak poczucia bezpieczeństwa mogą doprowadzić do wzmacniania niskiego poczucia własnej wartości, większej podatności na stres i skłonności do zaburzeń psychicznych, między innymi zaburzeń afektywnych (nastroju), w tym depresji.

Czym jest depresja?

To nie chwilowy stan smutku. To sklasyfikowana choroba (DSM, ICD – 10), którą diagnozuje lekarz. Charakteryzuje się długotrwałym odczuwaniem obniżonego nastroju (stałym lub nawracającym), ciągłym zmęczeniem, brakiem wiary w siebie, obniżeniem koncentracji, odczuwaniem lęku, a także nawracającymi negatywnymi myślami o sobie, świecie i przyszłości. Przy depresji występują także objawy somatyczne (odczuwane w ciele), takie jak brak apetytu, nudności, ból głowy czy zaburzenia snu. (Więcej o depresji możesz przeczytać >>tutaj<< ) Choroba ta może przybierać formę od epizodów depresyjnych występujących sporadycznie, po depresję ciężką wymagającą leczenia w warunkach klinicznych. Według statystyk depresja dotyka najczęściej osoby między 35-55 rokiem życia, ale chorują na nią również starsi, młodzież i dzieci, a dwa razy częściej – kobiety.

Arteterapia w leczeniu depresji

W przypadku dzieci, kluczem do wyleczenia jest między innymi świadomość rodziców (również w zakresie funkcjonowania całej struktury rodziny i wpływu zachowania poszczególnych jej członków na pozostałych) oraz wsparcie i akceptacja, jakie chorujący otrzymuje od bliskich. Nie zawsze potrzebne są leki. Psychoterapia ma odbudować poczucie własnej wartości i wzmocnić wiarę w siebie. Arteterapia jest jedną z form psychoterapii, która w przypadku leczenia dzieci i młodzieży, może odnieść znaczące efekty. W arteterapii ważna jest relacja i zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Dziecko nie musi od razu mówić o swoim problemie – w bezpiecznej atmosferze może go namalować. Gdy trudno jest opowiedzieć słowami o własnych emocjach, kredka może być zamiennikiem słowa, ułatwić komunikację.  Czysta kartka oraz materiały plastyczne dają możliwość wypowiedzenia się w komfortowy i znany dziecku sposób. Łatwiej jest mówić o czymś, co widzi się na obrazku – co ma jakiś kształt, strukturę i barwę. Narysować można emocje, ból, cierpienie, smutek, ale i radość, relacje z bliskimi, marzenia. Możliwość przelania swoich emocji na kartkę daje możliwość przeżycia tzw. katharsis – oczyszczenia. „To, co czuję już nie jest we mnie – tylko na kartce. Mogę to zrozumieć, poznać z innej strony, zmodyfikować, przeobrazić” Nie każde dziecko będzie chciało malować. Dla jednych sposobem na wyrażenie siebie będzie muzyka, dla innych taniec. Dla jeszcze innych – rozmowa w kręgu grupy wsparcia.

Na szczęście w Polsce coraz więcej uwagi poświęca się profilaktyce. Świadomość społeczna na temat zdrowia psychicznego rośnie, a psychoterapia i pomoc psychologiczna przestają być już tematem tabu. Warto mówić o potrzebie wsparcia osób będących w kryzysie psychicznym i pokazywać, gdzie można uzyskać pomoc. Od początku budować wartości młodych ludzi na fundamentach poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i wiary we własne możliwości.

Poniżej przypominam znany już naszym odbiorcom film znaleziony w sieci – rysunkowa relacja dziewczynki, która wyszła z depresji, między innymi dzięki arteterapii.

Jeżeli artykuł wzbudził Twoje emocje, lub chcesz podzielić się własnymi przemyśleniami i doświadczeniem, zamieść komentarz poniżej i udostępnij go.

Jeśli zainteresowała Cię tematyka arteterapii, odwiedź stronę https://sensarte.pl/sklep/ i zobacz listę kursów dostępnych w ofercie Centrum SensArte. To zbiór szkoleń stacjonarnych i online, e-booków a także dorysowanek, które poprzez sztukę mają za zadanie rozwijać osobowość oraz pogłębiać samoświadomość.

Wszystkie prace rysunkowe zamieszczone w niniejszym artykule, są pracami wykonanymi przez uczniów, podczas zajęć profilaktyki depresji w LO im. S. Żeromskiego w Warszawie. Zajęcia prowadziliśmy w ramach Programu Edukacyjno – Konsultacyjnego „Rozpoznawanie i zapobieganie depresji u młodzieży szkolnej” sfinansowanego przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, realizowanego przez  Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii Sp.  z o.o. Podczas szkoleń uczniowie brali udział także w kreatywnych warsztatach arteterapii, pozwalających na głębsze zrozumienie zagadnienia depresji. Program realizowany był w latach 2014-1018.

© Anna Sikorska